گیاهان دارویی- قسمت سوم
در این بخش به مطالعه ی بخشی از گیاهان دارویی استان گیلان می پردازیم.
گل گاو زبان
گل‌های خشک‌شده‌ی این گیاه مصارف درمانی دارند و بیشتر به شکل دمنوش استفاده می‌شوند. گل گاوزبان طبیعت گرم و تر داشته، نشاط‌آور و آرام‌بخش است، افسردگی و اضطراب را رفع می‌کند، در بهبود کیفیت خواب مؤثر است و دردهای عصبی را تسکین میدهد. مقوی قلب و اعصاب است، خون را رقیق می‌کند، انسداد عروق را از بین می‌برد و انواع تب را کاهش میدهد. دمنوش گل گاوزبان بهترین نوشیدنی در فصل سرما است. این دمنوش علاوه بر مداوای سرماخوردگی، مرهمی قوی برای درمان سرفه‌های ناشی از این بیماری است. همچنین این دمنوش برای مبتلایان به آلرژی‌های فصلی بسیار مفید است.
زولنگ
این گیاه خاردار که بومی نواحی شمال ایران است با نام چوچاق نیز شناخته می‌شود. ریشه‌ی ضخیم زولنگ که بوی نامطبوعی ندارد و کمی شیرین است، خواص دارویی دارد. ریشه‌ی زولنگ طبع گرم و خشک دارد، بادشکن و ضدنفخ است و دل‌درد و دل‌پیچه را تسکین میدهد. این ریشه سموم را از بدن دفع می‌کند، ضدالتهاب است، در علاج استفراغ پی‌درپی کاربرد دارد، سنگ کلیه و مثانه را دفع می‌کند، بواسیر را از بین می‌برد و دردهای روماتیسمی را تسکین میدهد. این ریشه‌ی دارویی اشتهاآور است و مصرفش برای افزایش شیردهی و تنظیم عادت ماهیانه به زنان توصیه می‌شود. استعمال خارجی ریشه‌ی زولنگ، ورم‌های شدید را درمان می‌کند.
عروسک پشت پرده
این گیاه که نام دیگرش «کاکنه» است، ساقه‌هایی گوشت‌دار و راست دارد که معمولا ارتفاعشان به یک متر هم نمی‌رسد. قسمت قابل استفاده‌ی این گیاه میوه‌ی شبیه به گیلاس آن است که طبعش سرد و خشک است و ویتامین ث بیشتری نسبت به لیمو دارد. این میوه‌ی جنگلی تب را کاهش میدهد، تصفیه‌کننده‌ی خون است و اسید اوریک را رفع می‌کند، بیماری‌های کلیه و مثانه را درمان می‌کند، در بهبود زخم‌های مجاری ادراری و بواسیر مفید است و انگل‌های معده و روده را دفع می‌کند. مصرف این میوه‌ی پاییزی نقش زیادی در درمان بیماری‌های نقرس، روماتیسم و هپاتیت دارد و استعمال خارجی آن، ناراحتی‌های پوستی مانند جوش را برطرف می‌کند.
کوله خاس
درختچه‌ی جنگلی کوچکی است که سایه‌پسند است و خزان ندارد. این درختچه‌ی تیغ‌دار از نوع گیاهان فاقد برگ و دارای ساقه‌های برگ‌نماست. این گیاه گل‌های بسیار کوچک به رنگ سفید مایل به سبز و میوه‌ی کروی قرمز دارد. ریشه‌ی ضخیم، افقی و منشعب کولهخاس که خاکستری است خواص دارویی دارد و در سال‌‌های اخیر به دلیل خواص بی‌نظیرش به کشورهای دیگر صادر می‌شود. ریشه‌ی کولهخاس ادرارآور است، در درمان بیماری‌های کلیه و مثانه کاربرد دارد، اشتها را افزایش میدهد، عروق سیاهرگی را تقویت می‌کند، در درمان تورم سیاهرگی (واریس) و تورم گره‌های لنفاوی مفید است و بافت‌های آب‌آورده را مداوا می‌کند. مصرف خوراکی و استعمال موضعی این ریشه‌ی دارویی برای درمان بواسیر توصیه می‌شود.
آقطی سیاه
این گیاه که با نام «انگور کولی » نیز شناخته می‌شود، درختچه‌ای است که در نواحی مرطوب و سایه‌دار رشد می‌کند و ارتفاعش در نواحی مساعد به ۱۰ متر هم می‌رسد. قسمت‌های مختلف آقطی سیاه، خواص دارویی دارند؛ گل، برگ، میوه، ریشه و پوست داخلی ساقه. البته استفاده از ریشه و پوست داخلی ساقه، تاثیرات بیشتر و بهتری دارد. آقطی سیاه طبع سرد و خشک دارد و برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی که روده‌ی آنها عملکرد ضعیفی دارد، بهترین دارو است. این گیاه جنگلی، روماتیسم را درمان می‌کند، درد مفاصل را تسکین میدهد، موجب تسریع در بهبود استخوان شکسته می‌شود و درمان‌کننده‌‌ی بیماری‌های تنفسی است. مصرف خوراکی و استعمال خارجی این گیاه، التیام‌بخش انواع آسیب‌های پوستی است، خارش پوست را مداوا می‌کند و موجب طراوت و شادابی پوست می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، استفاده از عصاره‌ی آقطی سیاه، راه حل مؤثری در درمان و پیشگیری از انواع آنفلوآنزا است. عصاره‌ی آقطی سیاه، به سیستم ایمنی افراد برای مبارزه با ویروس‌ها کمک می‌کند، مانع از نفوذ ویروس به سلول‌های سالم می‌شود و طول دوره‌ی بیماری را کاهش میدهد.
گل ساعتی
بوته‌ای همیشه سبز است که به دلیل داشتن ساقه‌هایی بلند و بالارونده، رشد سریعی دارد. برگ گل ساعتی، آرام‌بخش است، اضطراب را درمان می‌کند، در بهبود کیفیت خواب مؤثر است، دردهای عصبی را تسکین میدهد، سرگیجه را رفع می‌کند و ضد تشنج است. از این برگ‌ها برای درمان لرزش افراد سالخورده، آرام کردن کودکان بیش‌فعال و کاهش گرگرفتگی در زنان یائسه استفاده می‌شود. میوه‌ی گل ساعتی (Passion Fruit)، سرشار از آنتی‌آکسیدان است و مقادیر فراوانی مواد معدنی و ویتامین دارد. این میوه ضدحساسیت است، یبوست را برطرف می‌کند، میزان چربی و کلسترول خون را کاهش میدهد و برای پایین آوردن فشار خون مفید است.
غافث
این گیاه که در مناطق سایه‌دار رشد می‌کند، ساقه‌های راست و پوشیده از کرک دارد. برگ‌های خشک شده و سرشاخه‌های گل‌دار گیاه غافث، که در طب سنتی به دوای جگر معروف است، خواص دارویی دارند و طبعشان گرم و خشک است. غافث، التهاب گلو و ورم لوزتین را درمان می‌کند، در التیام زخم‌های داخلی مؤثر است و اسهال را مداوا می‌کند. این گیاه، کبد را تقویت می‌کند، ورم طحال را تحلیل می‌برد، انسداد مجاری کبد و طحال را رفع می‌کند و دفع‌کننده‌ی سنگ‌های صفراوی است. با توجه به تحقیقات جدید، استفاده از عصاره‌ی گیاه غافث به مبتلایان بیماری ام اس توصیه می‌شود.
منبع:
https://www.kojaro.com/2016/10/10/122539/medicinal-plants-gilan/